makro besinler (npk), azot,fosfor, potasyum ve diğer elementler

Her yerde karşımıza çıkan NPK nedir? Özetle, bitkilerin topraktan en fazla çektiği elementlerdir. Bunlar Azot (N), Fosfor (P) ve Potasyum (K)’dur. İşte, kimya dersinde element tablosunda öğrendiğimiz bu üç element bitki beslenmesinde olmazsa olmazdır. Bu üç makro besin elementini yazının devamında azot, fosfor ve potasyum başlıklarında masaya yatıracağız.

Ağaçların beslenmesi için toprakta mutlaka bulunması gereken elementlere (ki bu elementler NPK) besin maddesi diyoruz. Mutlak gerekli besin maddelerinin bitkilerde bulunuş miktarlarına göre genelde Makro ve Mikro Elementler şeklinde sınıflandırılmaktadır.

Bu yazıda öğrenecekleriniz, öncelikle temel besinler Azot, Fosfor, Potasyum (NPK) ve diğer bitki besin maddeleri nelerdir, ne işe yarar, eksikliğinde bitkilerde ne gibi sorunlar görülür sorularına yanıt arayacağız.

Azot (N)

Ağaçlar tarafından en fazla tüketilen bitki besin maddesidir. Azot elementi ağaçların vegetatif (yeşil aksam, yaprak, sürgün vs.) gelişimi ile doğrudan ilgilidir. Ağaçların kök, gövde, sürgün, dal, meyve gelişimi için önemli rol oynar.

Ağaçta Azot Noksanlığı Belirtileri şu şekildedir:

  • Noksanlığında ağaçların gelişimi zayıflar, sürgünlerin büyümesi gecikir, sürgünler kısa ve ince olur.
  • Yaprak ve meyve gözleri az olur. Yapraklar normalden küçük olup, sarımsı yeşil bir renk alır.
  • Azot noksanlığı önce yaşlı yapraklarda sararma şeklinde belirir.
  • Noksanlık ilerledikçe diğer yapraklar da sararır ve vaktinden önce dökülür.
  • Meyve verimi düşük olur, meyveler küçük kalır ve dökülür.

Azot Fazlalığı belirtileri:

  • Azot fazlalığında ağaçların gelişimi çok kuvvetlidir.
  • Sürgünlerin boyları uzun ve görünüşte yapraklar büyük ve koyu yeşildir.
  • Buna karşılık dokular fazla yumuşak ve fazla suludur.
  • Sürgünler yeterince olgunlaşamaz, bu durumda hem kışın soğuklardan hem hastalık ve zararlılardan kısa sürede etkilenir.
  • Hastalıklara dayanımı azalır.
  • Ürün fazla olmasına rağmen meyveler küçüktür.
  • Meyvelerin kabukları kalınlaşır, kalitesi düşer.
Fosfor (P)

Fosfor en az azot kadar bitkilerin büyümesi için mutlak gerekli bir besindir. Ağaçlarda Kök büyümesine destek veren fosfor, çiçeklenmeye de yardımcı olur.

Fosfor Noksanlığı Belirtileri:

  • Ağaçların gelişiminde genel bir durgunluk olur.
  • Sürgün gelişimi gecikir, sürgünler kısa ve ince olur.
  • Fosfor noksanlığı önce yaşlı yapraklarda görürüz.
  • Yapraklar önce koyu yeşil olmasına rağmen sonra yer yer morluklar oluşur.
  • Yaprakların alt yüzü boyunca kırmızılıklara rastlanır.
  • Aşırı noksanlık durumunda morluklar bronzlaşır ve yapraklar dökülür.
  • Yapraklar genelde normal büyüklüğünü alamaz.
  • Meyve ağaçları meyveye geç yatar, meyveler küçük kalır ve meyve oluşumu gecikir.
  • Meyvelerde dökülmeler başlar.

Fosfor fazlalığı belirtileri:

  • Toprağa ihtiyaçtan fazla fosfor verildiğinde, toprakta bulunan azot, potasyum, demir, ve alüminyum önemli bitki besin maddelerinin alımını engeller.
  • Dolayısıyla bu besin maddelerinin eksikliğinde meydana gelen sorunlar ortaya çıkar.
  • Bahsi geçen demir, alüminyum gibi elementleri mikro elementler olarak başka bir makalede irdeleyeceğiz.
Potasyum (K)

Potasyum da ağaçlar için azot ve fosfor kadar gerekli olan bir besin elementidir. Ağaçların meyve kalitesinde etkili rol oynar. Zararlılardan, hastalıklardan, dış etkenlerden, zorlu koşullardan korunmak ve dayanıklılık için ağaçların yeterli potasyum alması gerekir. Meyvelerin tadı, dolgunluğu, rengi, aroması ve raf ömrü potasyum ile iyileşir.

Potasyum Noksanlığı Belirtileri:

  • Sürgünler erken gelişmeye başlamasına rağmen, gelişimi yavaştır.
  • Sürgün boyları kısa ve ince kalır.
  • Potasyum noksanlığı önce yaşlı yapraklarda kendini gösterir.
  • Yapraklar küçük kalır ve büyüyemez.
  • Yaprak kenarlarında yanıklıklar meydana gelir.
  • Genelde yaprak renkleri açık yeşile döner.
  • Yapraklarda bir kıvrılma olur.
  • Meyveler küçük kalır.
  • Meyveler normal renklerini alamaz ve kalitesi düşer.
  • Potasyum eksikliğinde ağaçlar dondan ve hastalıklardan daha kolay etkilenir.

Dip Not: Mezuniyet tezimde; potasyumun meyve kalitesi ve muhafazaya etkileri üzerinde çalıştım. Nihayetinde serada yaptığımız deneysel çalışmalarda, potasyumu fazla verince meyvelerin süngerleştiğini, kalitenin düştüğünü, dayanıklılığın azaldığını test ettik. Potasyumu az verdiğimizde meyvelerin cılızlaşıp, raf ömrünün kısaldığını ve çabuk bozulduğunu gözlemledik.

Mikro Elementler

Ağaçların gelişimi için ihtiyacı olan besin maddeleri sadece azot, fosfor, potasyum değildir. Bitki metabolizması üzerinde genel fonksiyonları ve yaptıkları işler bakımından en az bunlar kadar önemli olan kalsiyum, magnezyum, demir, mangan, çinko, bakır ve bor gibi elementler de bulunmaktadır. Bunlara mikro element diyoruz.

Genel olarak, saydığımız bu mikro elementler ülkemiz topraklarında yeterli miktarda bulunmaktadır. Ancak lokal olarak bazı yerlerde bu besinlerin noksanlığında:

NPK ve Mikro elementlerin Bitki metabolizması  üzerinde genel fonksiyonları ve yaptıkları işler bakımından en az bunlar kadar önemli olan kalsiyum, magnezyum, demir, mangan, çinko, bakır ve bor gibi elementler de bulunmaktadır.
  • Yapraklarda sararma
  • Yaprak şeklinde deformasyon
  • Meyve miktarında azalma
  • Meyvelerde şekil bozuklukları
  • Meyve dökülmesi
  • Dallarda kamçılaşma
  • Yaprakların rozet haline gelmesi görürüz.

Sonuç:

Nihayetinde temel bitki beslenmesinde azot, fosfor ve potasyum (NPK) elementlerinin ne kadar elzem olduğunu öğrendik. Özetle azot (N), bitkilerde yaprak, dal ve sürgün teşekkülünde gereklidir. Fosfor (P), kök gelişimi ve çiçeklenmede rol oynar. Potasyum (K), meyve kalitesi ve raf ömrü ve dayanıklılık için gereklidir. Bu besinlerin toprakta eksikliği veya fazlalığı için iyi bir gözlemci olup, kendinizi bitki gelişimi konusunda eğitirseniz, nihayetinde gübreleme yaparak sorunları kolayca çözersiniz.

Bitki beslenmesi konusu çok geniş ve kapsamlı bir konudur. Zaman zaman farklı açılardan bu konuyu ele alacağız. Bir sonraki yazıda mikro besin elementleri konusunu detaylandıracağım.

Bitkilerde temel besinler (NPK) nedir, öğrendik. Nasıl kullanmanız gerektiğini şuradan okuyun: Ticari Gübreler: Hangi Gübre Ne İşe Yarar, Nasıl Kullanılır?

Doğal yollardan (NPK) ile bitki beslenmesini öğrenmek için şurayı okuyun: Organik Gübre ile Doğal Verimi Nasıl Artırırsınız?

Bitkiler ve yetiştiricilik teknikleri konusunda yeni yazılarımdan haberdar olmak için bloğuma abone olmayı unutmayın.! Yorumlarda veya e-posta ile sorularınızı bana iletebilirsiniz. Elimden geldiğince çabuk dönüş size yapacağım.


Similar Posts

Bir yanıt yazın